1.1.1. Haberleşme
Uçak yerdeki hareketlerini gerçekleştirirken öncelikli konu ilgili birimler arasında sağlıklı bir haberleşmenin sağlanmasıdır.Çünkü pilot uçağın etrafındaki tehlikeleri fark edemeyebilir veya hava kontrol kulesi uzaktan uçağın yerdeki konumunu net bir şekilde göremeyebilir. Bu nedenle hava trafik kontrol kulesi ve çekilen uçakla haberleşmeyi sağlamak için VHF (Very High Frequency) haberleşme üniteleri ile teçhiz edilmelidir.
Operasyon esnasında uçuş kulesi ile haberleşme kokpit teknisyeni tarafından uçağın VHF sistemi kullanılarak yapılır. Ancak aşağıdaki durumlarda özel olarak uçak çekme işlemi de yapılabilir. VHF arızası (gayri faal) durumunda aşağıdaki yöntemler uygulanır.
Aracın veya uçağın VHF ünitesinin gayri faal olması durumunda araç ve kokpit arasındaki haberleşme için çekilen uçağın interphone sistemi kullanılır. Kule ile haberleşme faal VHF ile yapılır. Hem uçağın hem de aracın VHF sisteminin arızalı olması durumunda uçak çekme işlemine yardımcı olması için kuleden “follow-me” aracı çağrılır. Buna ilaveten çekim süresince el telsizi kullanılarak traktör ve uçak arasında doğrudan ve kesintisiz temas sağlanmalıdır.
1.1.2. Denge
Uçak yerde hareket ettirilirken denge sorunu yaşanabilir. Genellikle yüksüz uçağın ağırlık merkezi iki kanadın birleşme noktasındaki orta bölümdür. Fakat arıza ya da özel durumlarda uçak kanatlarındaki yakıt miktarı farklı olabilir. Uçağın dengesinin sağlanması için uçağı çekme işleminden önce çekilen uçağın ağırlık merkezi, çekim esnasında kokpitte görev yapacak teknisyen tarafından AMM Chapter 8’de belirtilen limitlere göre kontrol edilir. Ağırlık merkezi limit dışı ise burun iniş takımı piston boyu ayarlanarak veya tanklardaki yakıt transfer edilerek ya da AMM Chapter 8 veya Weight&Balance Manual’lerine göre ön kargo kompartımanına gerekli balans ağırlığı konularak ağırlık merkezi ayarlanır.
1.1.3. Çekim Alanının Kontrolü
Buzlanma şartlarında uçak çekilmeden önce lastiklerin buzlanıp piste yapışıp yapışmadığı kontrol edilir. Eğer buzlanma varsa giderilir. Uçağın çekileceği yer ve güzergâhın her türlü cisimden ve personelden/yolcudan arındırılmış olması gerekir.
1.1.4. Uçak Çekme İşlemi
Resim 1.1: Push-back aracı ile uçağın çekilmesi
1.1.5. Uçak Gelirken
Uçağın yerde ilerlemesine uçağın taksi yapması denir. Uçak hat bakıma girecek, beklemek için parka çekilecek ya da bakım için hangara çekilecek olabilir. Bazen uçak pilotu bazen de uçuş (kokpit) teknisyeni uçağı yönetebilir. Mutlaka uçuş teknisyenine kılavuzluk yapılması gerekir. Kılavuzluk, üç değişik yöntemle yapılır.
Uçak yerdeki hareketlerini gerçekleştirirken öncelikli konu ilgili birimler arasında sağlıklı bir haberleşmenin sağlanmasıdır.Çünkü pilot uçağın etrafındaki tehlikeleri fark edemeyebilir veya hava kontrol kulesi uzaktan uçağın yerdeki konumunu net bir şekilde göremeyebilir. Bu nedenle hava trafik kontrol kulesi ve çekilen uçakla haberleşmeyi sağlamak için VHF (Very High Frequency) haberleşme üniteleri ile teçhiz edilmelidir.
Operasyon esnasında uçuş kulesi ile haberleşme kokpit teknisyeni tarafından uçağın VHF sistemi kullanılarak yapılır. Ancak aşağıdaki durumlarda özel olarak uçak çekme işlemi de yapılabilir. VHF arızası (gayri faal) durumunda aşağıdaki yöntemler uygulanır.
Aracın veya uçağın VHF ünitesinin gayri faal olması durumunda araç ve kokpit arasındaki haberleşme için çekilen uçağın interphone sistemi kullanılır. Kule ile haberleşme faal VHF ile yapılır. Hem uçağın hem de aracın VHF sisteminin arızalı olması durumunda uçak çekme işlemine yardımcı olması için kuleden “follow-me” aracı çağrılır. Buna ilaveten çekim süresince el telsizi kullanılarak traktör ve uçak arasında doğrudan ve kesintisiz temas sağlanmalıdır.
1.1.2. Denge
Uçak yerde hareket ettirilirken denge sorunu yaşanabilir. Genellikle yüksüz uçağın ağırlık merkezi iki kanadın birleşme noktasındaki orta bölümdür. Fakat arıza ya da özel durumlarda uçak kanatlarındaki yakıt miktarı farklı olabilir. Uçağın dengesinin sağlanması için uçağı çekme işleminden önce çekilen uçağın ağırlık merkezi, çekim esnasında kokpitte görev yapacak teknisyen tarafından AMM Chapter 8’de belirtilen limitlere göre kontrol edilir. Ağırlık merkezi limit dışı ise burun iniş takımı piston boyu ayarlanarak veya tanklardaki yakıt transfer edilerek ya da AMM Chapter 8 veya Weight&Balance Manual’lerine göre ön kargo kompartımanına gerekli balans ağırlığı konularak ağırlık merkezi ayarlanır.
1.1.3. Çekim Alanının Kontrolü
Buzlanma şartlarında uçak çekilmeden önce lastiklerin buzlanıp piste yapışıp yapışmadığı kontrol edilir. Eğer buzlanma varsa giderilir. Uçağın çekileceği yer ve güzergâhın her türlü cisimden ve personelden/yolcudan arındırılmış olması gerekir.
1.1.4. Uçak Çekme İşlemi
- İşaretçi personel, yüzü uçağa dönük vaziyette, sol kanat önünde ve kokpitten tamamen görülecek şekilde duracaktır.
- İşaretçi personel kokpit ekibinin tanıması için elinde gündüz işaret flaması, gece ise ışıklı işaret lambaları bulunduracaktır.
Resim 1.1: Push-back aracı ile uçağın çekilmesi
1.1.5. Uçak Gelirken
- Uçak taksi yaparak park edeceği yere yaklaşırken işaretçi personel kaptanın kolayca görebileceği bir yerde durur (Şekil 1.1).
- İşaretçi personel uçağın park edeceği yerde durup ellerini yukarı kaldırarak kokpit ekibine işaretçi olduğunu belirtir ve burun tekerleğinin geleceği noktanın açığına yüzü uçağa dönük (uçak geliş eksenine dik) vaziyette ve elleri yukarı durumda işaret vermeye devam eder. Gerekirse diğer işaretlerden de istifade eder (Resim1.2).
- Uçağın son duruş noktasına kadar kokpit ekibinin görüş sahası içerisinde kalır ve "DUR" işareti verir (Şekil 1.2).
- 5 ve 6 numaralı işaretlerin yavaş veya hızlı olması kokpit ekibince dikkatle izlenmelidir. Bunların hızı, hareketin yavaş veya hızlı yapılacağını ifade eder.
- Aynı anda iki işaretçi birden kokpite işaret veremez. İşaretçi değişimi gerekiyorsa ilk işaretçi kokpit ekibine kumanda alacağı yeni işaretçiyi gösterir.
- Uçağın otomatik çağırma plakasına, körüğe veya dijital board’a bakarak park ettiği istasyonlarda yer işaretçisi kokpit ekibine iki eliyle birlikte plakayı veya board’u işaret eder.
Uçağın yerde ilerlemesine uçağın taksi yapması denir. Uçak hat bakıma girecek, beklemek için parka çekilecek ya da bakım için hangara çekilecek olabilir. Bazen uçak pilotu bazen de uçuş (kokpit) teknisyeni uçağı yönetebilir. Mutlaka uçuş teknisyenine kılavuzluk yapılması gerekir. Kılavuzluk, üç değişik yöntemle yapılır.
- Push-back aracı ile uçak doğrudan çekilir.
- Flow-me aracı ile çekilir.
- Yer işaretçisinin kılavuzluğunda çekilir.
Şekil 1.1: Yer işaretçisinin uçağı yönlendirmesi
Resim 1.2: Yer işaretçisiyim işareti
1.2.1. Yer İşaretlerinin
Kullanabileceği Hareketler ve AnlamlarıYer işaretçisinin uçak çekilirken kullandığı hareketlere Marshalling işaretleri denir ve havacılık sektöründe standarttır. Ellerimizin ve kollarımızın hareketleri sırasındaki hız aynı zamanda uçağın pilotuna aynı şiddette hareketi yap demektir.
Resim 1.3: Pilot ve uçuş kulesi ile telsizle haberleşme
1.2.1. Yer İşaretlerinin
Kullanabileceği Hareketler ve AnlamlarıYer işaretçisinin uçak çekilirken kullandığı hareketlere Marshalling işaretleri denir ve havacılık sektöründe standarttır. Ellerimizin ve kollarımızın hareketleri sırasındaki hız aynı zamanda uçağın pilotuna aynı şiddette hareketi yap demektir.
Resim 1.3: Pilot ve uçuş kulesi ile telsizle haberleşme
Şekil 1 2: Yer işaretçisinin kullandığı işaretler
1.2.2. Uçak Kalkarken
Bütün motorlar çalışana ve uçağın etrafındaki bütün yer teçhizatları kaldırılıncaya kadar tekerleklere konulan takozlar alınmamalıdır.
Bütün motorlar çalışıncaya ve uçağın etrafındaki bütün yer teçhizatları çekilinceye kadar interphone irtibatı kesilir. Bundan sonraki haberleşme ise yer işaretleri ile yapılır. Interphone haberleşmesi kesilmeden önce kokpit kabini uyarılır.
Kokpit personeli ile interphone bağlantısı kullanılamıyorsa işaretçi personel, kokpit ile gerekli haberleşmeyi işaretlerle yapmak zorundadır. İşaretçi personel taksi serbest işareti verene kadar kokpit’in görüş sahası içerisinde bulunduğu yeri terk etmemelidir.
1.2.2. Uçak Kalkarken
Bütün motorlar çalışana ve uçağın etrafındaki bütün yer teçhizatları kaldırılıncaya kadar tekerleklere konulan takozlar alınmamalıdır.
Bütün motorlar çalışıncaya ve uçağın etrafındaki bütün yer teçhizatları çekilinceye kadar interphone irtibatı kesilir. Bundan sonraki haberleşme ise yer işaretleri ile yapılır. Interphone haberleşmesi kesilmeden önce kokpit kabini uyarılır.
Kokpit personeli ile interphone bağlantısı kullanılamıyorsa işaretçi personel, kokpit ile gerekli haberleşmeyi işaretlerle yapmak zorundadır. İşaretçi personel taksi serbest işareti verene kadar kokpit’in görüş sahası içerisinde bulunduğu yeri terk etmemelidir.